Obciążenia testowe, niezbędne podczas wykonywania badań technicznych urządzeń transportu bliskiego to jeden z najważniejszych elementów generujących koszty badania technicznego. Biorąc pod uwagę fakt, że badania takie w cyklu życia urządzenia będziemy musieli wykonywać wielokrotnie, warto zastanowić się, w jaki sposób możemy ten koszt obniżyć.
Wśród kosztów eksploatacji UTB niebagatelne znaczenie mają koszty obowiązkowych badań technicznych. Czas eksploatacji dźwignicy to często okres od 20 do nawet 40 lat (jak np. w energetyce). W tym czasie będziemy musieli przeprowadzać liczne badania techniczne, a obciążenia testowe będą niezbędne podczas każdego z nich.
Ilość badań technicznych w cyklu życia UTB
Zastanówmy się najpierw, o jakich ilościach mówimy. Eksploatujący często nie zdają sobie sprawy, że czeka ich od kilkunastu do dwudziestu kilku badań w cyklu życia każdego UTB. Jeśli mają kilka lub kilkanaście urządzeń w zakładzie, to czeka ich prawdziwe wyzwanie nie tylko organizacyjne, ale i finansowe.
Spróbujmy określić, na przykładzie suwnic, ile różnych badań zostanie przeprowadzonych w trakcie całego cyklu życia suwnicy – zakładając, że będzie ona eksploatowana przez 20 lat.
Pomińmy przy tym badanie odbiorcze, gdyż w przypadku tego badania odpowiedzialność za zapewnienie balastu spoczywa zazwyczaj na dostawcy urządzenia lub firmie montażowej.
- Badania okresowe wykonywane są w trakcie eksploatacji suwnicy co 1 rok lub co 2 lata zależnie od rodzaju suwnicy. Suwnice hakowe podlegają badaniom co 2 lata a suwnice specjalne co 1 rok. Mamy więc - 10 lub 20 badań.
- Badanie doraźne kontrolne. Celem badań doraźnych kontrolnych jest weryfikacja, czy eksploatujący zrealizował zalecenia wpisane w protokole z poprzedniego badania. Załóżmy, że w sprzyjających okolicznościach wystąpią tylko 2 badania.
- Badanie doraźne eksploatacyjne, wykonywane na wniosek eksploatującego. Po wymianie elementu nośnego np. liny, hamulca, przekładni lub po naprawie czy modernizacji. Załóżmy, że w całym cyklu eksploatacji tylko 3 razy wymienimy linę i wykonamy 2 naprawy. Łącznie da to nam 5 badań.
- Badanie doraźne powypadkowe i poawaryjne przeprowadza się w sytuacji wystąpienia awarii, uszkodzenia i nieszczęśliwego wypadku UTB. Ze względu na znikome prawdopodobieństwo wystąpienia takiej awarii załóżmy wariant optymistyczny, czyli 0 badań.
Podsumowując, otrzymujemy 17 badań dla suwnicy hakowej i 27 badań dla suwnicy specjalnej.
Częstotliwość badań technicznych dla innych rodzajów UTB określa załącznik nr 1 do Rozporządzenia Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 30 października 2018 r. Każde z tych badań będzie się odbywało z obciążeniem testowym. Bez obciążenia obejdziemy się jedynie podczas badania technicznego dźwigów do transportu osób lub ładunków, dźwigów towarowych małych oraz urządzeń dla osób niepełnosprawnych.
Jak ustalić masę niezbędnych obciążeń do badań?
W czasie badań okresowych niezbędne jest przeprowadzenie prób funkcjonowania urządzenia z obciążeniem wystarczającym do stwierdzenia, że sterowanie i ruchy robocze, mechanizmy, urządzenia zabezpieczające i ochronne działają prawidłowo.
W oparciu o tę zasadę należy sprawdzić w DTR urządzenia, jakim obciążeniem musimy dysponować do sprawdzenia urządzeń zabezpieczających. W przypadku suwnicy będzie to z reguły 110% udźwigu suwnicy ze względu na ograniczniki udźwigu.
Wielkość przeciążenia podczas próby odbiorczej UTB odpowiada udźwigowi powodującemu największe obciążenie konstrukcji nośnej, pomnożonemu przez współczynnik, którego wartość przyjmuje się:
- 1,5 - dla UTB z napędem ręcznym,
- 1,25 - dla pozostałych UTB wyposażonych w napęd inny niż ręczny (o ile zastosowane normy lub specyfikacje nie określają inaczej.)
Poszukiwanie optymalnych rozwiązań obniżających koszty badań
Koszt obciążeń testowych do badań UDT jest tym większy im większy jest udźwig eksploatowanego UTB. Na koszt ten składają się koszty wynajęcia i transportu lub zakupu i przechowywania takich obciążników.
Wiedząc, ile będziemy musieli wykonać badań oraz jakie obciążenia będziemy potrzebowali, możemy przystąpić do pierwszej kalkulacji i podjęcia decyzji – co bardziej się opłaca: zakup i przechowywanie własnych obciążników czy wielokrotne ich wypożyczanie .
W przypadku wielu firm optymalnym rozwiązaniem może okazać się skorzystanie z usług profesjonalnej firmy wynajmującej balasty/obciążniki. Firmy temają środki do ich przechowywania oraz środki transportu, pozwalające dostarczyć je na czas badania. Opcja ta z pewnością okaże się popularna wśród firm posiadających mniejszą ilość UTB. Zaletą tego rozwiązania jest również fakt, że firmy zewnętrzne oferują nie tylko wynajem balastu, ale zapewniają całą otoczkę takiego badania – łącznie z odpowiednim przygotowaniem urządzenia do badań UDT oraz wsparciem technicznym (np. obecnością konserwatora) podczas wykonywania czynności.
Jeżeli jednak posiadamy większą ilość UTB i z naszej kalkulacji wyniknie, że koszty wielokrotnego wynajmu oraz transportu obciążników byłby zbyt duże, na pewno zaczniemy się zastanawiać ile i jakich obciążników należałoby kupić, aby mieć je zawsze pod ręką.
Rodzaje obciążeń testowych do badań UTB
Obciążniki tradycyjne
Obciążniki takie wykonane są z żeliwa, betonu, żelbetu itp. To, które z nich zastosujemy, zależy od przeznaczenia i środowiska, w którym pracują UTB. Ilość i wielkość obciążników musi dawać możliwość zestawienia kombinacji niezbędnych do konfiguracji obciążeń testowych dla udźwigów posiadanych urządzeń .
Standardowe lub produkowane pod zamówienie obciążniki posiadają dokładne masy potwierdzone certyfikatami więc nie musimy używać wagi
Jeżeli eksploatujący chce być samodzielny w zakresie obsługi badań, musi uwzględnić jeszcze trawersy, łączniki lub inne ramy montażowe, na których będziemy składać obciążniki do uzyskania wymaganego obciążenia testowego.
Nie można zapominać, że do tak kompletowanego obciążenia testowego, aby go podnieść i zawiesić na haku suwnicy niezbędne będą zawiesia poliestrowe lub stalowe oraz odpowiedniej wielkości szakle.
Worki balastowe WLB
Nowym, alternatywnym rozwiązaniem w stosunku do obciążeń tradycyjnych są worki balastowe WLB,
- Każdy worek wyposażony jest w zestaw zawiesi, ogniw zbiorczych oraz szakle.
- Worki są zasilane poprzez węże strażackie 2,5 cala
- Spuszczenie wody następuje poprzez opuszczenie rękawa spustowego
Worki są idealną alternatywą dla stałych balastów wykonanych ze stali, żeliwa czy betonu. Jedynym wymogiem jest łatwy i szybki dostęp do ujęcia wody . Worki balastowe wykonane są z odpowiednich materiałów, które gwarantują długą żywotność, odporność na działanie czynników zewnętrznych oraz stosunkowo dużą odporność na uszkodzenia. Należy mieć na uwadze, że w tym przypadku niezbędne jest użycie wagi zawieszanej na haku UTB, aby śledzić rzeczywistą masę obciążenia.