Wiosną br. przeprowadziliśmy wśród naszych czytelników ankietę dotycząca znajomości zagadnień związanych z resursem, w której wzięli udział konserwatorzy UTB (59% badanych), osoby zajmujące się eksploatacją (23%) oraz osoby związane z produkcją (ok. 17%). Czas na podsumowanie jej wyników i wyciągniecie podstawowych wniosków.
Poziom świadomości osób z branży dźwignicowej odnośnie resursu jest dość wysoki, gdyż aż 87% badanych było zdania, że decydując się na zakup urządzenia powinno się znać okres eksploatacji, na który zostało to urządzenie zaprojektowane. Tylko 8% wyraziło opinię, że to jest problem eksploatującego, a 5% - że liczy się przede wszystkim cena.
Znajomość żywotności UTB
Ok. 90% eksploatujących chce znać żywotność eksploatacyjną urządzenia, po osiągnięciu, której należy wykonać remont kapitalny, co jednocześnie oznacza, że zdecydowana większość eksploatujących chce wykonywać remonty w sposób planowany i odpowiednio się do nich przygotować.
Ponad połowa badanych, bo aż 57 %, kierując zapytanie ofertowe do producenta w ogóle nie pyta o trwałość eksploatacyjną urządzenia, a tylko 43% określa oczekiwaną trwałość eksploatacyjną urządzenia.
Przeprowadzone badanie pokazało, że 13% respondentów nie szanuje swoich pieniędzy, gdyż w ogóle nie określiłoby trwałości eksploatacyjnej UTB. Natomiast 53% określiłoby trwałość określając grupę natężenia pracy, zaś 34% określiłoby ją ilością lat pracy.
Określenie trwałości GNP jest jak najbardziej poprawne i stanowi dość powszechną praktykę stosowaną przez kupujących oraz producentów zgodnie z dyrektywami FEM oraz normami PN/EN oraz ISO. W niektórych urządzeniach np. dźwignikach, żywotność określa się ilością cykli z obciążeniem znamionowym. Określenie trwałości ilością lat pracy jest określeniem najmniej dokładnym, gdyż nie mówi nic o przewidywanym widmie obciążeń.
Praktyka wykonywania remontów
Odpowiedzi na pytanie: Czy występowanie coraz częstszych awarii jest dobrym sposobem na planowanie remontów? mogą szokować. Potwierdzają one, że przez 30 lat przyjęliśmy zasadę, że jak się urządzenie zaczyna „sypać”, dopiero wówczas myślimy o remoncie zamiast wcześniej planować jego wykonanie. Zasadę taką wyznaje aż 69% respondentów, podczas gdy tylko 27% uważa, że wzrastająca awaryjność nie jest dobrym wskaźnikiem do planowania remontów.
Instrukcje obsługi UTB – pomocne czy nie?
Jakiś czas temu redakcja portalu dzwignice.info dokonała analizy wybranych instrukcji obsługi, które otrzymaliśmy od naszych czytelników, z której wynika, że w instrukcjach obsługi niektórych urządzeń bardzo często nie są zawarte dane niezbędne do obliczenia wykorzystania resursu, ani też jego wartość projektowana. Uczestnicy przeprowadzonej ankiety zasygnalizowali największe problemy ze znalezieniem takich danych w instrukcjach 5 grup produktów tj.: dźwigi/windy - 51%, podesty ruchome - 42%, dźwigniki – 40%, wózki widłowe - 35%, żurawie przeładunkowe – 25%. Można wnioskować, że ujawnione na tabliczkach znamionowych grupy natężenia pracy są zrozumiałym i prostym sposobem określenia trwałości eksploatacyjnej zwanej też resursem.
Wyznaczanie stopnia wykorzystania resursu ma ostatecznie na celu podniesienie bezpieczeństwa eksploatacji urządzeń. Wszystkim z nas powinno zależeć na bezpieczeństwie, w szczególności urządzeń z segmentu dźwigów, gdyż niezależnie od tego jaką grupę zawodową reprezentujemy, wszyscy na co dzień z nich korzystamy. Odpowiedź na nieco podchwytliwe pytanie: Czy wiesz jaką żywotność ma winda, którą jeździsz codziennie? dała co najmniej zastanawiające rezultaty. Dominowała odpowiedź, że trwałość windy wynosi 10 lat (43% badanych), 15 lat (21%), 20 lat (19%), 25 lat (9 %), 30 lat (14%). A co na to producenci dźwigów osobowych? Ich tajemniczość w określaniu trwałości przynosi owoce. 43% respondentów byłoby zadowolonych jeżeli dostarczona winda miałaby 10 letnią żywotność? Ale czy tak jest naprawdę? Zapytamy więc listem otwartym, skierowanym do wiodących liderów rynku na jaki okres eksploatacji są projektowane ich dźwigi.
Ponad połowa respondentów (56%) uważa, że producenci nie podają żywotności eksploatacyjnej (resursu) w instrukcjach obsługi, gdyż próbują uniknąć odpowiedzialności za deklarowaną trwałość. Ok. 44% uważa, że ukrywają rzeczywistą żywotność, która może być znacznie niższa niż sądzi kupujący. Około 20% respondentów podejrzewa producentów o zmowę mająca na celu uniknięcie otwartej konkurencji.
Jaką trwałość urządzenia przyjąć, jeśli producent jej nie określa?
Dominująca odpowiedź to 10 lat (37% ankietowanych). Na drugim miejscu – 20 lat (tak sądzi 27%), na trzecim miejscu – wieczysta (14%).
Kierując się zasadami dyrektyw wydawanych przez stowarzyszenie FEM oraz stowarzyszenie IPAF rację mają Ci, którzy odpowiedzieli, że 10 lat. Dyrektywy stosują zasadę ostrożności i zalecają przeprowadzenie przeglądu specjalnego i remontu kapitalnego po 10 latach eksploatacji jeżeli producent w instrukcji eksploatacji nie określił trwałości eksploatacyjnej.
Spełnienie zasad dyrektywy maszynowej 2006/42/WE
Wszyscy którzy wystawili deklarację zgodności CE, a nie określili, kiedy należy wykonać remont kapitalny, nie spełniają wymagań punktu 1.1.2 Zasady bezpieczeństwa kompleksowego dyrektywy maszynowej 2006/42/WE. 71% respondentów w ogóle nie było świadomych tego faktu. Większość naszych czytelników mówi: Czytam dyrektywę i nic na ten temat nie znajduję.
Skoro ogromna ilość urządzeń nie spełnia wymagań dyrektywy maszynowej pkt 1.1.2 zapytaliśmy, czy w takim razie UOKiK powinien wszcząć postępowanie w tej sprawie. 50% respondentów uważa, że tak, 37% nie ma zdania, a 13% uważa, że nie.
Podsumowanie
Należy pamiętać, że każdy producent powinien w instrukcji obsługi określić czynności jakie powinny być wykonywane przez eksploatującego we wszystkich fazach życia maszyny. Jeżeli producent nie przewiduje remontu kapitalnego tylko utylizację, to powinien określić kiedy, po wystąpieniu jakich objawów lub osiągnięciu jakich parametrów (cykle pracy, motogodziny) należy to zrobić.
Dla dociekliwych polecam wykładnię do pkt-u 1.1.2 Zasady bezpieczeństwa kompleksowego zawartą w przewodniku do dyrektywy maszynowej, a konkretnie & 173-&176 przewodnika oraz wykładnię do pkt-u 1.7.4.2 Treść instrukcji zawartą w & 260-&273 ze szczególnym uwzględnieniem & 272 przewodnika do dyrektywy. Oczywiście warto zajrzeć również do norm EN-ISO 12100 i EN 62079, na które powołuje się przewodnik.
Można pokusić się o stwierdzenie, że brak tych informacji w instrukcjach obsługi pozwala serwisom fabrycznym na dowolne manipulowanie klientem. Jako użytkownicy urządzeń powinniśmy przeciwstawiać się podobnym praktykom, a pierwszym krokiem jest wysoka świadomość i wiedza jaką trwałość posiada zakupione przez nas urządzenie i obliczanie przynajmniej raz do roku stopnia jej wykorzystania.
