Przeglądy urządzeń transportu bliskiego są obowiązkowe. Jednak rzadko kiedy pracują one bez dodatkowego osprzętu. Podobnie jak same urządzenia również i ten osprzęt, w tym różnego typu zawiesia, podlega przeglądom okresowym. Podczas przeglądu zawiesi ocenia się ich stan techniczny i przydatność do dalszego użytku. Jakie przepisy regulują ten obowiązek?
Transport bliski ładunków odbywa się najczęściej za pomocą wózków widłowych lub suwnic i żurawi. W Polsce urządzenia te podlegają specjalnym przepisom, które jasno określają obowiązek wykonywania ich przeglądów oraz wymagane do tego uprawnienia. Właściciele tych urządzeń są najczęściej świadomi istniejących regulacji. Jednak do podnoszenia ładunków, szczególnie suwnicami i żurawiami, stosuje się również dodatkowy osprzęt w postaci zawiesi. W przypadku tych urządzeń nie wszyscy właściciele wiedzą, jak należy postępować, co wynika między innymi z braku tak jednoznacznych przepisów.
Nie znaczy to jednak, że nie istnieją regulacje prawne dotyczące zawiesi. Jednym z dokumentów, którym należy się kierować, jest Dyrektywa Narzędziowa wprowadzona w Polsce Rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r., którego § 27 stanowi:
Pracodawca powinien zapewnić, aby maszyny narażone na działanie warunków powodujących pogorszenie ich stanu technicznego, co może spowodować powstawanie sytuacji niebezpiecznych, poddane były okresowej kontroli, a także badaniom przez jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów albo osoby upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje (...)
Ten sam dokument definiuje jako maszynę również inne urządzenia techniczne, narzędzia oraz instalacje użytkowane podczas pracy, a także sprzęt do tymczasowej pracy na wysokości, w szczególności drabiny i rusztowania. W tę definicję wpisują się również zawiesia.
Aby odpowiedzieć na pytanie zawarte w tytule tego artykułu, należy rozważyć najpierw następujące kwestie:
- Czy zawiesia są narażone na pogorszenie stanu technicznego?
TAK! Uszkodzenia zawiesi mają dwojaki charakter. Mogą być to defekty mechaniczne (np. nacięcie, wgniecenie, rozciągnięcie) będące następstwem nieprawidłowego użytkowania, czy też przypadkowych działań niezwiązanych z podnoszeniem. Z drugiej strony mamy uszkodzenia takie jak wytarcie, które jest wynikiem eksploatacji.
- Czy pogorszenie stanu technicznego zawiesi może spowodować wypadek?
TAK! Wszelkie uszkodzenia, ponadnormatywne wytarcie, powodują obniżenie wytrzymałości zawiesia, co w konsekwencji może prowadzić do zerwania podczas podnoszenia ładunku.
Z powyższej analizy wynika zatem, że przeglądy zawiesi są obowiązkowe! Przeglądy zawiesi mają więc za zadanie regularne monitorowanie, czy ich stan techniczny nie pogorszył się na tyle, aby konieczne było wycofanie ich z użytku.
Nie jest to jednak jedyny przepis wskazujący na konieczność wykonywania przeglądu. Dodatkowo istnieją inne zapisy mówiące na przykład o konieczności rejestrowania i przechowywania protokołów z przeglądów. Wyciąg najważniejszych regulacji można znaleźć na stronie 11 broszury serwisowej firmy PFEIFER.
Kto może wykonać przegląd zawiesi?
Wspomniane powyżej rozporządzenie mówi, że przeglądy zawiesi powinna wykonywać osoba posiadająca odpowiednie kwalifikacje. Analizując kolejne przepisy oraz normy, według których wykonywane są zawiesia, czytamy, że przeglądy powinna wykonywać „osoba kompetentna”. Definiuje się ją jako wyznaczoną do tego zadania osobę, która jest odpowiednio przeszkolona i wykwalifikowana oraz posiada umożliwiające wykonanie wymaganych badań i kontroli:
- wiedzę,
- doświadczenie praktyczne,
- niezbędne instrukcje.
W praktyce spełnienie powyższych wymagań jest bardzo trudne, dlatego zdecydowana większość właścicieli zawiesi powierza przeglądy wyspecjalizowanym firmom. Wydawałoby się, że najprostszą drogą do zlecenia przeglądu zawiesia jest kontakt z jego producentem lub dostawcą, ponieważ każdy z nich powinien wykonywać takie usługi. Jednak nie zawsze tak jest. Poza tym w takim wypadku kupując zawiesia od różnych firm, trzeba wysyłać je w różne miejsca, co nie jest optymalnym rozwiązaniem. Dlatego tak ogromną popularnością cieszą się usługi serwisu mobilnego firmy PFEIFER. Serwisanci PFEIFER rozmieszczeni są w całej Polsce, mogą więc dojechać do dowolnego punktu i wykonać przegląd na miejscu u klienta. Jest to ceniona usługa z wielu powodów, jednak jednym z tych, na który klienci najczęściej zwracają uwagę, jest bardzo krótki czas zablokowania zawiesi. W przypadku wysyłki urządzeń niejednokrotnie czas oczekiwania na ich zwrot to kilka tygodni tymczasem serwisant mobilny zajmuje zawiesia tylko na czas faktycznego przeglądu.
Co grozi w przypadku zaniechania obowiązku przeglądów?
W przypadku gdy właściciel postanowi nie zlecać i nie wykonywać przeglądów zawiesi, spotkać się może z poważnymi konsekwencjami. Nagłe zerwanie zawiesia kluczowego w procesie transportowym bądź nietypowego, może spowodować zatrzymanie produkcji. W takiej sytuacji może również ucierpieć przenoszony ładunek czy uszkodzić się inne mienie (np. posadzka), co naraża firmę na realne straty. Regularne przeglądy pomagają zmniejszyć ryzyko zerwania zawiesi dzięki wcześniejszemu wykryciu uszkodzeń lub zużycia.
Nie należy również zapomnieć o odpowiedzialności osobistej związanej z brakiem przeglądów oraz ewentualnym wypadkiem. W czasie kontroli Państwowej Inspekcji Pracy takie zaniechanie może skutkować karą finansową, zaś w razie wypadku zastosowanie mają przepisy Kodeksu Karnego. Ponadto znane są przypadki odmowy wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela z uwagi na brak stosownych dokumentów potwierdzających przeprowadzenie badania.
Wszystko to ma jednak drugorzędne znaczenie. Najważniejszą konsekwencją jest zagrożenie zdrowia i życia pracowników. Osoby pracujące zawiesiami są w przypadku ich niesprawności narażone na bezpośrednie niebezpieczeństwo. Bądźmy odpowiedzialni, bądźmy bezpieczni.
