Nowa twarz dozoru technicznego

Branża dźwignicowa z zadowoleniem wita propozycję wdrożenia zmian ułatwiających zarówno producentom, jak i eksploatującym UTB ograniczyć biurokrację oraz zmniejszyć koszty związane z badaniami technicznymi UTB. Wiele pozytywnych zmian, w tym wprowadzenie wymogu odtworzenia historii eksploatacji UTB, w celu dokonania oceny jego stanu technicznego, na pewno zwiększy bezpieczeństwo oraz stworzy szansę na uporządkowanie polskiego rynku wtórnego.

W ślad z oryginalnym tekstem uzasadnienia Ministerstwa Rozwoju podajmy różnice pomiędzy dotychczasowym, a projektowanym stanem prawnym. Zaznaczyliśmy najważniejsze zmiany, które są zgodne z oczekiwaniami branży dźwignicowej i były sygnalizowane przez wielu eksploatujących. 

Zmiany zawarte w projekcie rozporządzenia, w stosunku do obowiązujących obecnie trzech rozporządzeń związane są głównie z obniżeniem obciążeń nakładanych na eksploatujących urządzenia podlegające dozorowi technicznemu, które wynikają z wykonywania czynności dozoru technicznego.

W projekcie rozporządzenia zrezygnowano z wymagań dotyczących wytwarzania dla producentów dźwigników zawartych w przepisach od § 5 do § 75 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2001 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego, jakim powinny odpowiadać dźwigniki (Dz. U. z 2002 r, poz. 43). Tego rodzaju urządzenia będą na etapie wytwarzania objęte wymaganiami dotyczącymi oceny zgodności określonymi w odrębnych przepisach, a mianowicie w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228 ze zmianą opublikowaną w Dz. U. z 2011 r. poz. 701).

W projekcie zlikwidowano także wymagania dotyczące wytwarzania dla producentów przenośników kabinowych i krzesełkowych o ruchu obrotowym, przeznaczonych do celów rekreacyjno-rozrywkowych, zawarte w przepisach od § 3 do § 34 rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 10 lipca 2001 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego, jakim powinny odpowiadać przenośniki kabinowe i krzesełkowe (Dz. U. z 2001 r., poz. 827). W odniesieniu do tych urządzeń Urząd Dozoru Technicznego będzie uzgadniał dokumentację techniczną zgodnie z art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz. U. z 2015 r. poz. 1125, z późn. zm.), akceptując rozwiązania techniczne zapewniające poziom bezpieczeństwa nie niższy niż określony w normie PN-EN 13814: Urządzenia i konstrukcje wesołych miasteczek i parków rozrywki. Bezpieczeństwo.

W projekcie rozporządzenia w § 1 w wykazie urządzeń transportu bliskiego dodano „przeciągarki pojazdów szynowych", które z racji swej konstrukcji i zastosowania powinny być zaliczone do urządzeń transportu bliskiego. Przeciągarki te wymienione w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1468). Dotychczas warunki techniczne dozoru technicznego dla tych urządzeń ustalane były indywidualnie, na podstawie art. 8 ust. 6 ustawy o dozorze technicznym.

W § 3 ust. 2 wprowadzono możliwość skrócenia terminu następnego badania technicznego urządzenia, ale tylko w przypadkach, gdy jest to uzasadnione stanem technicznym urządzenia po przeprowadzeniu badania technicznego. Przykładem tego może być sytuacja, gdy mamy do czynienia ze zużyciem danej części, która zbliża się do wartości granicznej, ale w wyniku badania technicznego istnieje przypuszczenie, że dana część osiągnie wartości graniczne zużycia wcześniej niż wyznaczony termin następnego badania technicznego w oparciu o załącznik nr 1 do rozporządzenia.

W § 4 ust. 1 zastrzeżenie ma na celu ograniczenie kosztów eksploatującego z tytułu sporządzania drugiego egzemplarza dokumentacji technicznej urządzenia, na potrzeby jednostki dozoru technicznego. Zatem przepis czytany łącznie z.§ 16 ust. 2 należy rozumieć, że eksploatujący przygotowuje dwa egzemplarze dokumentacji, w tym jeden egzemplarz (dla jednostki dozoru) może być ograniczony.

W § 4 ust. 3 pkt 4 doprecyzowano, że protokoły mają być zatwierdzone przez osobę z uprawnieniami do dozoru nad eksploatacją urządzeń, instalacji oraz sieci energetycznych, zgodnie z przepisem art. 54 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r, - Prawo energetyczne (Dz. U. z 2017 r. poz. 220, z późn. zm.). Natomiast zgodnie z § 5 ust. 1 rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad stwierdzania posiadania kwalifikacji przez osoby zajmujące się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci (Dz. U. Nr 89, poz. 828, z późn. zm.), eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci mogą zajmować się osoby, które spełniają wymagania kwalifikacyjne dla następujących rodzajów prac i stanowisk pracy:

1. eksploatacji - do których zalicza się stanowiska osób wykonujących prace w zakresie obsługi, konserwacji, remontów, montażu i kontrolno-pomiarowym;
2. dozoru - do których zalicza się stanowiska osób kierujących czynnościami osób wykonujących prace w zakresie określonym w pkt 1 oraz stanowiska pracowników technicznych sprawujących nadzór nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci.

Tym samym zachowano również spójność z art. 62 ust. 5 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2016 r. poz. 290, z późn. zm.), który brzmi Kontrole stanu technicznego instalacji elektrycznych, piorunochronnych i gazowych, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. c i pkt 2, mogą przeprowadzać osoby posiadające kwalifikacje wymagane przy wykonywaniu dozoru nad eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci energetycznych i gazowych.

Z kolei w § 4 ust. 3 pkt 5 zmieniono obowiązki podmiotu zgłaszającego urządzenie transportu bliskiego, eliminując konieczność dołączenia wyłącznie protokołu odbioru części budowlanej UTB na rzecz dokumentu potwierdzającego prawidłowość wykonania części budowlanej UTB, ze względu na dużą różnorodność sytuacji, w których podmioty zgłaszają UTB do eksploatacji.

W praktyce zgłaszane są (i badane) UTB, które montowane są w miejscu eksploatacji:

• na etapie trwającego procesu budowlanego budynku/budowli,
• w budynkach/budowlach już istniejących,
• poza budynkami/budowlami (na „wolnym powietrzu").

Z uwagi na powyższe część budowlana UTB może:

• być w trakcie budowy i mieć postać skomplikowanej, silnie wytężonej struktury, dla której wymagane jest wykonanie projektu i przeprowadzenie zaawansowanych obliczeń wytrzymałościowych,
• być już wybudowana i odebrana,
• nie wymagać w ogóle wybudowania, a jedynie np. odpowiednio zagęszczonego gruntu.

W związku z tym, dotychczasowy wymóg załączania do dokumentacji uzupełniającej protokołu odbioru części budowlanej UTB dla wszystkich ww. przypadków stanowił znaczące utrudnienie dla, szczególnie małych, podmiotów prowadzących działalność gospodarczą. Proponowane rozwiązanie, tj. konieczność załączenia dokumentu potwierdzającego prawidłowości wykonania części budowlanej UTB, umożliwia inspektorom UDT akceptowanie dokumentów, bez względu na ich nazwę (protokołów, oświadczeń, zaświadczeń), z których treści wynikać będzie fakt wykonania części budowlanej UTB w sposób gwarantujący bezpieczną pracę urządzenia (przykładowo, że podłoże, do którego urządzenie zostało lub zostanie zamontowane nie ulegnie odkształceniu pod wpływem ciężaru samego urządzenia, jak i przenoszonych ładunków). Dokument tego rodzaju wystawiony może być (podpisany) przez osoby dysponujące stosowną wiedzą na ten temat. Jest to o tyle ważne, iż inspektor UDT badający UTB przed jego dopuszczeniem do użytkowania z jednej strony nie ma żadnych możliwości samodzielnego zbadania części budowlanej UTB, z drugiej natomiast strony właściwe posadowienie UTB na podłożu jest jednym z istotnych elementów oceny, czy UTB może być bezpiecznie eksploatowane.

W § 5 oraz § 6 doprecyzowano obowiązki w zakresie eksploatacji urządzeń transportu bliskiego, poprzez odesłanie do całości dokumentacji, o której mowa w § 4. Ponadto zawężono brzmienie przepisu, albowiem wyeliminowano obszar, który jest regulowany odrębnymi przepisami w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Nowe rozporządzenie eliminuje obowiązek wyposażenia urządzenia transportu bliskiego przez eksploatującego w stanowiskową instrukcję obsługi, albowiem nakaz taki wynika z przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

W odniesieniu do obowiązku określonego w § 6 ust. 2 w zakresie podjęcia lub upewnienia się, że zostały podjęte działania określone w przepisach dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, prawa budowlanego, czy też prawa energetycznego, należy wskazać, że przepis ten odsyła m.in. do przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. z 2003, poz. 401), które dotyczy wykonywania prac w pobliżu napowietrznych linii elektroenergetycznych.
W § 6 opisano procedurę postępowania w przypadku konieczności podnoszenia osób przy pomocy UTB nie przeznaczonych do tego celu.

W § 7 ust. 1 pkt 1 lit. a wprowadzono obowiązek wykonywania corocznych pomiarów rezystancji izolacji we wszystkich urządzeniach do przemieszczania osób, a nie jak dotychczas tylko w dźwigach. Taki sam obowiązek dodano w § 7 ust. 1 pkt 2 lit. a. Należy przy tym wskazać, że pomiary takie będą dotyczyły tylko tych urządzeń, w których ochrona przeciwporażeniowa jest realizowana poprzez uziemienia. Ponadto w § 7 ust. 1 pkt 2 doprecyzowano pojęcie uziemień, które dzielą się na robocze, odgromowe i ochronne. Uziemienia ochronne dotyczą ochrony przeciwporażeniowej i mieszczą się w pomiarach skuteczności ochrony przeciwporażeniowej, o ile są stosowane.

W § 7 ust. 2 dodano pojęcie rezystancji uziemień ponieważ zakres pomiarów powinien pokrywać się z zakresem pomiarów, o którym mowa w § 7 ust. 1. Przepis ust. 2 dotyczy wszystkich UTB wskazanych w ust. 1.
W § 7 ust. 3 dodano wymaganie dotyczące konieczności odnotowywania czynności, o których mowa w § 7 ust. 1 i 2 w dzienniku konserwacji.

W § 8 ust. 3 - 5 wprowadzono wymóg odtworzenia historii eksploatacji UTB w celu dokonania oceny jego stanu technicznego. Celem powyższego wymogu jest odniesienie się do tzw. resursu, który wyznacza graniczne parametry stosowane do oceny i identyfikacji stanu technicznego określone na podstawie liczby cykli pracy i stanu obciążenia UTB w założonym okresie eksploatacji z uwzględnieniem rzeczywistych warunków użytkowania. Zdarza się, że w obrocie pojawiają się UTB bez dziennika konserwacji i rejestru przebiegu eksploatacji. Projektowane przepisy mają na celu uregulowanie obszaru eksploatacji UTB z niewiadomą historią eksploatacji i przebiegiem, przy zachowaniu akceptowalnego stopnia bezpiecznego funkcjonowania tego typu urządzeń. W tym celu, do określenia resursu UTB należy posłużyć się aktualnym poziomem wiedzy technicznej i dobrą praktyką inżynierską.

Kolejną zmianą jest doprecyzowanie wymagania zawartego w § 10 ust. 1 pkt 3 lit. a odnośnie jednoznacznego podziału na połączenia rozłączne i nierozłączne oraz doprecyzowanie wymagania zawartego w § 10 ust. 1 pkt 3 lit. b w zakresie sprawdzania przez oględziny toru jezdnego każdego UTB, które posiada taki tor.

W § 10 ust. 1 pkt 5 wprowadzono konieczność podania imienia, nazwiska oraz numeru zaświadczenia kwalifikacyjnego uprawniającego do konserwacji, wprowadzono wymaganie dotyczące ścisłego dokumentowania wykonywanych czynności konserwacyjnych z podaniem stanu licznika roboczogodzin lub cykli pracy, dla tych urządzeń które są wyposażone w tego rodzaju licznik. Umożliwi to właściwe podejście do oceny stanu technicznego UTB w stosunku do wymagań zawartych w instrukcjach producentów UTB, jak również pozwoli dokonywać oceny zasobu eksploatacyjnego urządzeń, które są eksploatowane przez długie okresy czasu. Ponadto projektowany przepis § 10 ust. 1 pkt 5 umożliwia prowadzenie dziennika konserwacji w formie elektronicznej, co w obliczu dostępnych na rynku systemów nadzorujących pracę UTB, stanowi duże ułatwienie dla eksploatujących i zapewnia dokładniejszy nadzór nad zapisami w dzienniku konserwacji. W ust. 1 pkt 5 lit. d) wskazano stan liczniki roboczogodzin lub cykli pracy UTB, jako dane które konserwujący musi odnotować w dzienniku konserwacji. Cykl pracy to parametr stosowany przez producenta przy szacowaniu stopnia wykorzystania danego urządzenia. Dla przykładu, cykl pracy żurawia to podniesienie ładunku, przemieszczenie w poziomie i opuszczenie ładunku. Wszystkie UTB realizują założony cykl pracy, natomiast nie wszystkie UTB posiadają urządzenie do rejestracji stanu licznika motogodzin lub cykli pracy UTB.

Przepis § 10 ust. 2 ma na celu pozwolenie konserwatorowi wymieniać elementy tego samego typu, o ile nie są to elementy UTB wymienione w § 18 ust. 2, po wymianie których wymagane jest przeprowadzenie badania doraźnego eksploatacyjnego.

Przepis § 11 odpowiada § 15 rozporządzenia z dnia 29 października 2003 r. i nie postuluje się zmian w tym zakresie.

W § 13 ust. 2 dokonano zmiany wprowadzając w odniesieniu do urządzeń objętych dozorem technicznym uproszczonym konieczność przeprowadzania badań technicznych doraźnych powypadkowych i poawaryjnych mając na uwadze ustawowy obowiązek nałożony na Urząd Dozoru Technicznego w zakresie analizowania przyczyn i skutków uszkodzeń urządzeń technicznych. Powyższe badania będą bezpłatne.

W § 14 ust. 1 zastosowano warunkowe odesłanie do innych warunków do wykonania badania. W przypadku bowiem badań doraźnych poawaryjnych UTB istnieje konieczność przeprowadzenia badań w innym zakresie niż stanowi rozporządzenie i instrukcja eksploatacji - jest to określane indywidualnie.

W § 14 ust. 4 projektowanego rozporządzenia dopuszczono wykonanie badania urządzenia transportu bliskiego pod nieobecność konserwującego albo obsługującego, o ile zostanie to uzgodnione z organem właściwej jednostki dozoru technicznego, nie później niż dzień przed terminem badania oraz wykonanie badania nie wymaga przeprowadzania takich czynności, dla których udział konserwującego albo obsługującego jest konieczny, a wymagane uprzednio czynności konserwacyjne były wykonywane zgodnie z wymaganiami określonymi dla konserwującego i zostały odnotowane w dzienniku konserwacji przez konserwującego. Takie podejście do wykonywania badań technicznych uprości sposób ich prowadzenia oraz zmniejszy obciążenie eksploatujących i pozwoli na bardziej efektywne prowadzenie działalności gospodarczej. Ponadto, mając na uwadze pkt 3 tego przepisu, należy rozumieć, że jedną z trzech przesłanek dopuszczających wykonanie badania pod nieobecność konserwującego jest, aby przeglądy konserwacyjne były przeprowadzane w terminach (§ 10 ust. 1 pkt 2 projektu) oraz przeprowadzenie przeglądu było odnotowane w książce konserwacji (§ 10 ust. 1 pkt 5 projektu).

W § 15, który odpowiada § 21 rozporządzenia z dnia 29 października 2003 r., ujednolicono postępowanie podczas wykonywania badań odbiorczych urządzeń technicznych. Projekt rozporządzenia przewiduje, że nie przeprowadza się niektórych sprawdzeń stanu technicznego i prób dla urządzeń transportu bliskiego, w szczególności dotyczących prób funkcjonowania z obciążeniem zawartych w § 21 ust. 3 pkt 3 rozporządzenia z dnia 29 października 2003 r.

Z konieczności wykonywania takich prób wyłączono także urządzenia transportu bliskiego gotowe do eksploatacji w momencie ich wprowadzenia do obrotu i przed oddaniem ich do użytku (nie wymagające montażu w miejscu eksploatacji), tj. żurawie samojezdne, podesty ruchome przejezdne, dźwigniki przenośne, żurawie przewoźne szybkomontujące, wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia, wyciągi towarowe przewoźne i przenośne (§ 15 ust. 4 pkt 2 projektu rozporządzenia). Tego rodzaju postępowanie, tzn. z odstąpieniem od wykonywania prób z obciążeniem przed oddaniem ich do eksploatacji, gdzie nie mamy do czynienia z montażem w miejscu eksploatacji, jest zgodne z zasadami techniki. Stosownie do zasad dotyczących wytwarzania tego rodzaju urządzeń, są one poddawane przez wytwórcę odpowiednim próbom przeciążeniowym. Powtarzanie tych prób w odniesieniu do urządzeń, które nie są montowane w miejscu eksploatacji, pozwoli na zachowanie ich zasobu eksploatacyjnego założonego przez wytwórcę. Dodatkowo obniży koszty jakie musi ponosić eksploatujący związane z czynnościami poprzedzającymi wydanie decyzji zezwalającej na eksploatację wykonywanymi przez organ dozoru technicznego. W przepisie ust. 1 pkt 2 odwołano się do przepisów o dozorze technicznym, które stanowią ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o dozorze technicznym (Dz. U. z 2017 r. poz. 1040 ) oraz rozporządzenia będące aktami wykonawczymi do tej ustawy. Ponadto w ust. 4 pkt 1 wskazano zasadnicze wymagania dotyczące dźwigów, co oznacza wymagania dyrektywy dźwigowej 2014/33/UE wdrożonej do prawodawstwa polskiego rozporządzeniem Ministra Rozwoju z dnia 3 czerwca 2016 r. w sprawie wymagań dla dźwigów i elementów bezpieczeństwa do dźwigów (Dz. U. z 2016 r. poz. 811).

Przepis§ 16 odpowiada§ 22 rozporządzenia z dnia 29 października 2003 r. i nie postuluje się zmian w tym zakresie.

W § 17 ust. 1 pkt 3 wymienione urządzenia zabezpieczające i urządzenia ochronne są urządzeniami, które stanowią część składową UTB.

W § 17 ust. 2 pkt 2 doprecyzowano pojęcie protokołów pomiarów elektrycznych, o których mowa w § 4 ust. 3 pkt 4 i § 7 projektu rozporządzenia. Ponadto, w przepisie ust. 2 zastosowano katalog otwarty zakresu czynności wykonywanych w ramach badania okresowego, bowiem w przypadku np. czynności oględzin UTB (pkt 4), może zaistnieć sytuacja/wątpliwość co do stanu urządzenia, która spowoduje konieczność wykonania dodatkowych czynności, niewymienionych w tym ustępie.

Zakres oraz cel badania okresowego oraz doraźnego kontrolnego odzwierciedla obecne doprecyzowane i ujednolicone wymaganie opisane w § 17. Powyższy przepis w ust. 3 pkt 4 i 5 poszerza katalog urządzeń, w stosunku do których nie przeprowadza się prób z obciążeniem o schody i chodniki ruchome oraz przenośniki okrężne kabinowe oraz platformowe, co jest zgodne z aktualnymi zasadami techniki.

Z kolei w § 18 ust. 1 pkt 2, 3, 4 doprecyzowano cel badania doraźnego eksploatacyjnego dzięki czemu jest on określony w sposób jasny i transparentny. W § 18 ust. 2 pkt 2 określono czynności odnoszące się do konieczności wykonania badania doraźnego eksploatacyjnego po naprawach i modernizacji UTB. W pkt 3 tego ustępu zastosowane odesłanie do § 19 projektowanego rozporządzenia, który dotyczy przypadków, w których nie trzeba przeprowadzać badania dla UTB, które zmieniło miejsce pracy. Zatem w przypadku zmiany miejsca pracy UTB co do zasady należy przeprowadzić badanie doraźne eksploatacyjne (zgodnie z § 18 ust. 2 pkt 3), z wyłączeniem urządzeń, o których mowa w § 19.

Przepis § 21 stanowi ułatwienie dla eksploatujących. Zapewnienie obciążenia do badania to koszt dla eksploatującego. Przepis wprowadza możliwość zapewnienia alternatywnych metod.

Zrezygnowano w projektowanym rozporządzeniu ze wskazywania wymagania . dla eksploatującego dotyczącego obowiązku odpowiedniego dobrania zawiesi (§ 18 rozporządzenia UTB), ponieważ wynika to z przepisów dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy oraz z instrukcji eksploatacji urządzeń technicznych.

W projekcie nie zamieszczono zapisu zawartego w § 5 rozporządzenia z dnia 29 października 2003 r. o konieczności podawania dla poszczególnych rodzajów urządzeń szczegółowych informacji zawartych w opisie technicznym dokumentacji technicznej urządzeń zgłaszanych do badań. Obecne przepisy wymagają podania wybranych parametrów i cech urządzeń i umieszczenia ich w tzw. ,,opisie technicznym". Niemniej jednak urządzenia te posiadają już dokumentację techniczną producenta (wymaganą przepisami prawa unijnego), która w treści zawiera informacje wymagane ww. przepisem § 5. W praktyce, mimo posiadania dokumentacji technicznej producenta, eksploatujący był zobligowany - na podstawie § 5 obowiązującego rozporządzenia - do przygotowania dodatkowego opisu technicznego urządzenia. Brak wprowadzenia w projektowanym rozporządzeniu tego przepisu spowoduje zniesienie obciążenia dla eksploatujących.

Wyraź swoją opinię na temat proponowanych zmian >>

Odpowiedz na kilka krótkich pytań. W Polsce jest ponad 177 000 firm eksploatujących, ponad 600 000 urządzeń w eksploatacji, 1 200 000 osób z uprawnieniami do obsługi i konserwacji. Twoje zdanie, jako przedstawiciela branży ma znaczenie!