Upłynęło już dziesięć miesięcy od czasu wejścia w życie rozporządzenia MPiT z dnia 30 października 2018, które w &7 nakłada na eksploatujących nowe obowiązki.
Punkty 5 i 6 &7 nowego rozporządzenia w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego, mają następujące brzmienie:
5. Eksploatujący, w przypadku gdy nie jest znany resurs UTB, określa go na podstawie aktualnego stanu wiedzy technicznej i dobrej praktyki inżynierskiej.
6. Eksploatujący, w przypadku przekroczenia resursu UTB, przeprowadza ocenę stanu technicznego UTB lub zleca jej przeprowadzenie.
Do redakcji portalu dzwignice.info napływają sygnały, że w wielu instrukcjach eksploatacji, zarówno w eksploatowanych, jak i nowo dostarczanych na rynek urządzeniach, producenci nie podają projektowanej trwałości eksploatacyjnej (resursu), w stosunku do której mógłby eksploatujący odnosić się rejestrując jej wykorzystanie. Eksploatujący nie posiada wiedzy jakie były założenia projektanta odnośnie trwałości eksploatacyjnej projektowanego urządzenia o ile producent nie poda ich w instrukcji eksploatacji.
Jak powinien postąpić eksploatujący w przypadku, gdy producent nie określa w instrukcji eksploatacji wartości resursu?
Zdaniem redakcji, w sytuacji kiedy producent nie określił jaka jest trwałość eksploatacyjna – eksploatujący nie może i nie powinien określać stopnia jej wykorzystania, gdyż nie ma się do czego odnieść. Powinien wystąpić do producenta o uzupełnienie tych danych w trybie pilnym powołując się na wymagania dyrektywy maszynowej. Chodzi o wszystkich istniejących producentów i ich urządzenia wyprodukowane w oparciu o dyrektywy.
Odmienne stanowisko reprezentuje UDT, opisane w Wytycznych UDT - wydanie 2. Brzmi ono:
Sposób określenia resursu UTB oraz zakres przeglądu specjalnego powinien być zgodny z zapisami instrukcji eksploatacji urządzenia. W przypadku braku stosownych informacji w instrukcji, należy postępować zgodnie z zapisami niniejszego dokumentu oraz w oparciu o wskazówki osoby kompetentnej.
Uzasadnienie rozbieżności:
Wśród eksploatowanych urządzeń UTB, gdzie resurs nie został określony przez producenta można wyodrębnić 3 grupy:
- Urządzenia wyprodukowane w oparciu o przepisy UDT (sprzed 2004 r.);
- Urządzenia wyprodukowane w oparciu o dyrektywę maszynową przez firmy, które już nie istnieją na rynku.
- Urządzenia wyprodukowane przez obecnych na rynku producentów, którzy od kilkunastu lat dostarczają na rynek polski swoje produkty nie podając trwałości eksploatacyjnej (resursu), mimo iż oznaczają je znakiem CE i dostarczają deklarację zgodności z dyrektywą maszynową WE.
Obowiązek zawarty w punkcie 5 rozporządzenia oraz interpretacja zawarta w Wytycznych UDT zrozumiałe są dla urządzeń należących do grupy 1 i 2.
W przypadku grupy 3 brak podstaw prawnych, na podstawie których dozór techniczny lub eksploatujący mogliby wchodzić w kompetencje zastrzeżone w dyrektywie maszynowej dla producenta i sami ustalać domniemany resurs co najmniej z 4 powodów:
- nie maja wiedzy na jaką trwałość eksploatacyjną i dla jakich warunków eksploatacji zostało zaprojektowane urządzenie bo producent może ale nie musi stosować normy przywołane w dokumencie pt. Wytyczne UDT dotyczące eksploatacji urządzeń transportu bliskiego - wydanie 2 czerwiec 2019;
- sekcja 4.1.2.3 dyrektywy maszynowej wymaga, aby to projektant maszyny uwzględnił zmęczenie materiału i zużycie eksploatacyjne, które zależą od czasu i intensywności użytkowania maszyny w założonym okresie eksploatacji;
- to producent ma obowiązek dostarczyć wiedzę niezbędną do eliminacji zagrożeń i zmniejszenia ryzyka we wszystkich fazach cyklu życia maszyny, także wtedy gdy osiągnie ona resurs;
- zawartość instrukcji powinna odpowiadać wymogom zawartym w dyrektywie maszynowej punkt 1.7.4, a wiec posiadać wszystkie niezbędne dane do bezpiecznej eksploatacji maszyny we wszystkich fazach jej życia.
Zgodnie z punktem 5 rozporządzenia, to eksploatujący jest obciążony odpowiedzialnością za nieprzestrzeganie przez producentów (być może nieświadomie) postanowień dyrektywy maszynowej, a także kosztami i ryzykiem popełnienia błędu przy ustalaniu resursu.
Nasuwa się pytanie: Dlaczego dozór techniczny nie reaguje na braki w instrukcjach eksploatacji?
Według przepisów ustawy z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (Dz. U. z 2016 r., poz. 542), organem monitorującym funkcjonowanie systemu nadzoru rynku jest Prezes UOKiK.
Zgodnie z art. 58 ww. ustawy system nadzoru rynku tworzą organy wymienione w ust. 2 i 3, zwane dalej „organami nadzoru rynku” oraz organy celne. Urząd Dozoru Technicznego nie jest organem wymienionym w art. 58 ww. ustawy. W związku z powyższym Urząd Dozoru Technicznego:
- nie prowadzi kontroli spełniania przez wyroby wymagań lub kontroli w zakresie stwarzania przez wyroby zagrożenia,
- nie prowadzi postępowań w sprawie wprowadzonych do obrotu lub oddanych do użytku wyrobów niezgodnych z wymaganiami,
- nie wszczyna postępowania z urzędu w przypadku, gdy ustalenia kontroli wskazują, że wprowadzony do obrotu lub oddany do użytku wyrób spełnia wymagania, a mimo to stwarza zagrożenie.
W związku z powyższym nasza redakcja stawia w imieniu eksploatujących pytania, które być może zostaną pytaniami retorycznymi:
- W jaki sposób chcemy rozwiązać problem tysięcy urządzeń (wymienionych w punkcie 3), które w instrukcji eksploatacji nie wskazują na jaką trwałość eksploatacyjną zostały zaprojektowane (nie mają określonego resursu)?
- Dlaczego w fazie eksploatacji, próbuje się ingerować w prawa i obowiązki zastrzeżone przez dyrektywę maszynową wyłącznie dla producenta, zamiast egzekwować dyrektywę w fazie lokowania produktu na rynku?
- Czy z racji nadzoru nad rynkiem urządzeń transportu bliskiego UOKiK wszczął postępowania wyjaśniające w związku z nie wypełnianiem przez producentów postanowień dyrektywy maszynowej?
- Dlaczego nadal są dopuszczane do eksploatacji urządzenia, które nie spełniają wymagań dyrektywy maszynowej, tj. nie posiadają określanego resursu?
- Kto wobec powyższego czuje się odpowiedzialny/kompetentny do wyprowadzenia nieprawidłowości związanych z przestrzeganiem dyrektyw w zakresie urządzeń transportu bliskiego?