Część z Państwa widziała z pewnością scenkę, w której kilku serwisantów składa na hali tzw. rusztowanie warszawskie, po zmontowaniu którego wchodzą na pomost uszkodzonej suwnicy. Działo się to w latach 90-tych. W owym czasie był to jednak przypadek raczej rzadki, gdyż istniejące hale były wyposażone w galerie wzdłużne, które umożliwiały bezpieczne wejście na podtorze, a następnie na pomost suwnicy w dowolnym miejscu jej zatrzymania. Wraz ze wzrostem inwestycji pojawił się trend ogólnie rozpowszechniony w krajach zachodnich polegający na eliminowaniu galerii wzdłuż podtorza, a zwłaszcza w sytuacjach, gdy poziom podtorza nie przekraczał wysokości 6 metrów. Obniżało to w znaczący sposób koszty inwestycji. Dostęp do obsługi i konserwacji suwnic zabezpieczano poprzez zakup podestu ruchomego wolnobieżnego, który służył do obsługi wielu suwnic oraz wykonywania wszystkich prac niezbędnych w utrzymaniu ruchu. W ciągu 25 lat rozwiązania te zdominowały sposób projektowania konstrukcji hal oraz spowodowały eliminację podestów z suwnic dwudźwigarowych instalowanych na halach o niskiej wysokości. Wraz z nimi pojawił się jednak kolejny problem w firmach montujących oraz serwisujących suwnice:
Jak wejść bezpiecznie z podestu ruchomego na pomost suwnicy lub na podtorze?
Producenci podestów informują w instrukcjach oraz dokumentacjach techniczno-ruchowych, że wychodzenie i wchodzenie do kosza podestu w stanie podniesionym jest zabronione. Trudno im się dziwić, bo seryjnie produkowane podesty muszą ograniczać spektrum zagrożeń do dających się przewidzieć sytuacji.
Firmy budowlane używające podestów do robót budowlano-montażowych w swoich instrukcjach BHP zabraniają pracy w wychyleniu poza obręb kosza, a jeżeli taka konieczność występuje, pracownika trzeba wyposażyć w indywidualny sprzęt ochrony przed upadkiem z wysokości oraz wskazać punkty kotwienia.
Dominująca większość producentów podestów ruchomych nie bierze pod uwagę możliwości wychodzenia z kosza w swoich rozwiązaniach konstrukcyjnych. Wychodzenie po poręczach ochronnych kosza zwiększa jeszcze bardziej zagrożenie. Dynamiczne wprowadzenie obciążenia z boku kosza może generować moment skrętny, który może doprowadzić do zwichrowania wysięgnika bądź utraty stateczności podestu. Problemem jest też zachowanie się układu hydraulicznego, w przypadku wystąpienia dynamicznych obciążeń.
Dozór Techniczny stoi na stanowisku, że urządzenie należy eksploatować zgodnie z jego przeznaczeniem. Zatem, jeżeli producent wyraźnie zaznacza w dokumentacji techniczno-ruchowej, że wychodzenie z podestu jest niedozwolone, to znaczy, że należy się do tego zalecenia zastosować.
W praktyce istnieje jednak szereg sytuacji, w których wyjście z podestu ruchomego jest często jedynym lub najbezpieczniejszym rozwiązaniem. Są nimi np.:
- ewakuacja ludzi z balkonów w czasie pożaru (wykonuje straż pożarna podestem ruchomym dedykowanym do takich akcji),
- ewakuacja pracownika, który uległ wypadkowi na suwnicy na wysokości kilkunastu metrów, a lokalne jednostki straży pożarnej nie dysponują specjalnymi wozami z podestem,
- ewakuacja operatora z kabiny suwnicy, który zasłabł, a podest ruchomy jest jedynym środkiem będącym w dyspozycji,
- wejście na pomost suwnicy w trakcie montażu lub czynności serwisowych,
- wejście na galerię podsuwnicową w celu usunięcia awarii,
- wychodzenie na dach budynku przy pracach dekarskich.
Jak widać konieczność wychodzenia z podestów istnieje w bardzo wielu okolicznościach. Zamykanie oczu i udawanie, że skoro przepisy na to nie pozwalają to znaczy, że problemu nie ma, nie jest najlepszym rozwiązaniem. Społeczeństwo oczekuje coraz wyższych standardów bezpieczeństwa pracy, a nowe dyrektywy zaostrzają przepisy związane z bezpieczeństwem maszyn. Należy jednak pamiętać, że nowe przepisy nie obejmują urządzeń powstałych przed ich wejściem w życie. A polski rynek podestów ruchomych stanowią w ok. 75 % podesty używane, kilku- lub kilkunastoletnie.
Co zatem możemy i powinniśmy zrobić, aby uniknąć w przyszłości nieszczęśliwych wypadków przy wychodzeniu/wchodzeniu do kosza?
Skorzystajmy z wiedzy i doświadczenia innych krajów europejskich, jak: Wielka Brytania, Niemcy, Włochy, Szwajcaria i Austria, które zmierzyły się z tym problemem.
W kolejnych artykułach przeanalizujmy uwarunkowania prawne, którymi posłużyły się te państwa. Następnie przyjrzymy się nowym rozwiązaniom, które przewidują możliwość wychodzenia z kosza i wchodzenia z powrotem w pozycji podniesionej podestu ruchomego, pod warunkiem zachowania pewnych określonych reguł.
Wymagania UDT dot. podestów ruchomych:
Podesty ruchome to urządzenia z grupy dźwignic, które podlegają ustawie o dozorze technicznym. W związku z tym podlegają badaniom odbiorczym, okresowym i doraźnym dozoru technicznego, a ich eksploatacja jest możliwa po uzyskaniu decyzji dopuszczającej do eksploatacji. Ustawa o dozorze technicznym wymaga od osób obsługujących i konserwujących, posiadania zaświadczeń kwalifikacyjnych do obsługi i konserwacji podestów ruchomych. W celu ich uzyskania, osoby ubiegające się o ich wydanie, muszą zdać egzamin złożony z części teoretycznej i praktycznej przed komisją Urzędu Dozoru Technicznego. Naprawy i modernizacje podestów ruchomych mogą być wykonywane wyłącznie przez zakłady uprawnione przez Urząd Dozoru Technicznego.
Listę najczęściej identyfikowanych zagrożeń wynikających z niezgodności podestu ruchomego przejezdnego z wymaganiami zawiera Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. W sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz.U. nr 191, poz. 1596, ze zm.).
