Praca tandemowa suwnic w świetle obowiązujących przepisów
Po wypadku śmiertelnym w jednym z państw Unii przepisy odnośnie pracy tandemowej dźwignic w UE zostały zaostrzone. Akapit odnośnie pracy tandemowej w normie EN 15011 (suwnice), na którym opieramy się produkując nowe dźwignice otrzymał nowe brzmienie. W związku z tym w deklaracji WE wystawianej zgodnie z Dyrektywą maszynową 2006/42/WE powołujemy się odpowiednio na normy zharmonizowane tj. EN 15011 (suwnice). Deklaracja zawiera również informacje, które żurawie/suwnice tworzą tandem. Załączamy do urządzeń instrukcje dotyczące pracy tandemowej oraz sprawdzania ich sprawności.
Otrzymujemy informacje z polskiego rynku, że w Polsce się tego nie stosuje. Czy przepis ten nie dotyczy polskich producentów dźwignic / urządzeń dostarczanych na polski rynek?
Proszę o informację czy są, a jeżeli tak - to jakie, możliwości nie uwzględniania wymagań zawartych w w/w normie?
Czy dokonując odbioru w miejscu instalacji dźwignic UDT powinien sprawdzić bezpieczeństwo pracy dźwignic w trybie tandemowym jeżeli w deklaracji lub w instrukcji taki tryb pracy jest przewidziany przez producenta?
Do jakich minimalnych wymagań będzie odnosił się UDT sprawdzając bezpieczeństwo pracy tandemowej jeśli w deklaracji nie jest przywołana norma zharmonizowana EN 15011.
Odpowiada Paweł Rajewski - ekspert UDT w zakresie urządzeń transportu bliskiego
Na wstępie pragnę zauważyć, że przepisy prawa tj. ustawy, rozporządzenia obowiązują wszystkie strony, do których są one adresowane. UDT respektuje przepisy prawa UE, w tym te, które odnoszą się do swobody przepływu, o których mowa w art. 6 dyrektywy maszynowej 2006/42/WE, z którego wynika, że „Państwa członkowskie nie zakazują, nie ograniczają ani nie utrudniają wprowadzania do obrotu lub oddania do użytku na ich terytoriach maszyn, które są zgodne z niniejszą dyrektywą”.
Przy produkcji maszyn (suwnic,) zastosowanie mają przepisy, którymi jest m.in.: dyrektywa maszynowa 2006/42/WE. Są to przepisy obligatoryjne, do których stosowania zobowiązani są wszyscy producenci (również polscy) wprowadzający swoje wyroby do obrotu na rynku Unii Europejskiej. Ponadto producenci (suwnic,) wykorzystują normy zharmonizowane, np. PN-EN 15011 Dźwignice - Suwnice pomostowe i bramowe,
Opierając się na przepisach dyrektywy maszynowej 2006/42/WE, zapisach przewodnika dotyczącego stosowania dyrektywy 2006/42/WE w sprawie maszyn (Wydanie drugie – czerwiec 2010 r.) oraz przepisach o dozorze technicznym pragnę wyjaśnić, że stosowanie przez producentów maszyn norm zharmonizowanych pozostaje nieobowiązkowe, o ile nie zostały one przywołane w przepisach prawa.
Normy zharmonizowane posiadają przywilej domniemania zgodności z wymaganiami dyrektywy, z którą są zharmonizowane, w związku z czym zastosowanie ich jest dla producenta bardzo korzystne. Ponadto normy zharmonizowane wyznaczają aktualny poziom techniki, który powinien być uwzględniany podczas produkcji maszyn. Poziom techniki opisany w normach zharmonizowanych powinien również być uwzględniany przez producentów, którzy nie stosują norm zharmonizowanych. Mając na uwadze powyższe, producent w deklaracji zgodności WE potwierdza spełnienie wymagań dyrektywy maszynowej 2006/42WE, przy spełnieniu, której mogą mu być pomocne normy zharmonizowane. W przypadku, gdy ich nie wpisze, domniemywa się, że ich nie zastosował, w związku z czym jego ocena ryzyka z wymaganiami dyrektywy maszynowej będzie bardziej złożona.
Należy również mieć na uwadze, że jeżeli dane zasadnicze wymaganie w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa jest objęte normą zharmonizowaną, producent maszyn może w dowolny sposób stosować specyfikacje alternatywne. Należy jednak pamiętać, że norma zharmonizowana przedstawia stan wiedzy technicznej w czasie, w którym została przyjęta. Innymi słowy, norma zharmonizowana określa poziom bezpieczeństwa, jakiego należy oczekiwać od danego produktu w danym okresie. Producent maszyn, który zdecyduje o stosowaniu innych specyfikacji technicznych, musi móc wykazać, że jego alternatywne rozwiązanie jest zgodne z zasadniczymi wymaganiami w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa określonymi w dyrektywie w sprawie maszyn oraz zapewnia poziom bezpieczeństwa przynajmniej odpowiadający poziomowi, jaki gwarantuje stosowanie specyfikacji normy zharmonizowanej.
Jeżeli producent maszyn zdecyduje o niestosowaniu norm zharmonizowanych lub o ich częściowym stosowaniu, musi włączyć do dokumentacji technicznej (zgodnej z załącznikiem VII dyrektywy maszynowej 2006/42/WE) przeprowadzoną ocenę ryzyka oraz opis kroków podjętych w celu spełnienia zasadniczych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa. W takim przypadku samo odniesienie do normy zharmonizowanej nie powinno być zawarte w deklaracji zgodności WE producenta, w której można jednak wskazać, jakie części lub klauzule normy zharmonizowanej zastosowano.
Należy zaznaczyć, że UDT przeprowadza badania techniczne zgodnie z przepisami o dozorze technicznym, w tym przypadku zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29.10.2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego (Dz. U. Nr 193, poz. 1890). Wszystkie próby techniczne i sprawdzenia wykonywane przez UDT podczas badań technicznych urządzeń oparte są w szczególności na postanowieniach zawartych w instrukcji eksploatacji wytwórcy (nie dokumentacji technicznej, o której mowa w zał. VII dyrektywy maszynowej 2006/42/WE) danego urządzenia. Jeśli instrukcja eksploatacji urządzenia przewiduje dla niego pracę w systemie tandemowym, sprawdzenie prawidłowości jego funkcjonowania wchodzi w zakres badania technicznego wykonywanego przez UDT.
Pragnę również zwrócić uwagę, że kontrola spełniania przez wyroby zasadniczych wymagań dyrektyw, w tym przypadku dyrektywy maszynowej 2006/42/WE, nie należy do kompetencji UDT w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 13 kwietnia 2016 r. o systemach oceny zgodności i nadzoru rynku (Dz. U. z 2016 r., poz. 542). Organem monitorującym funkcjonowanie systemu nadzoru rynku jest Prezes UOKiK. W związku z powyższym pragnę zauważyć, że Urząd Dozoru Technicznego:
- nie prowadzi kontroli spełniania przez wyroby wymagań lub kontroli w zakresie stwarzania przez wyroby zagrożenia
- nie prowadzi postępowań w sprawie wprowadzonych do obrotu lub oddanych do użytku wyrobów niezgodnych z wymaganiami
- nie wszczyna postępowania z urzędu w przypadku gdy ustalenia kontroli wskazują, że wprowadzony do obrotu lub oddany do użytku wyrób spełnia wymagania, a mimo to stwarza zagrożenie.
Zgodnie z art. 58 ww. ustawy system nadzoru rynku tworzą organy wymienione w ust. 2 i 3, zwane dalej „organami nadzoru rynku” oraz organy celne. Urząd Dozoru Technicznego nie jest organem wymienionym w art. 58 ww. ustawy.
