Wielu użytkowników zawiesi nie wykonuje żadnych okresowych kontroli technicznych, ponieważ codzienne przeglądy zawiesi uważa się za wystarczające. Czy takie podejście jest słuszne i zgodne z przepisami?
Rodzaje kontroli zawiesi
Wszyscy producenci zawiesi powinni dostarczać zawiesia nie tylko z odpowiednią deklaracją zgodności, ale zobowiązani są dołączyć do deklaracji instrukcję obsługi, zawierającą dokładne zalecenia dotyczące kontroli lub zawierającą informacje, według jakich norm takie kontrole powinny być wykonane.
Z reguły zalecenia te dotyczą sprawdzenia wizualnego zawiesia przed każdą operacją podnoszenia oraz podane są terminy i zakresy kontroli szczegółowych. Zapisy w instrukcjach należy traktować jako najważniejsze, gdyż tylko producent dokładnie wie, jakie elementy są narażone najczęściej na uszkodzenia, oraz na które elementy należy zwrócić szczególną uwagę. Często w instrukcjach znajdziemy również opisy typów uszkodzeń oraz podane są dokładne kryteria eliminujące zawiesia z dalszej eksploatacji.
Kontrole szczegółowe
Większość producentów zawiesi zaleca przeprowadzenie kontroli szczegółowej przynajmniej raz do roku lub częściej przy dużym natężeniu pracy. Kontrole takie powinny przeprowadzać osoby kompetentne posiadające odpowiednie kwalifikacje. W większości wypadków podczas kontroli szczegółowych zawiesia poddaje się badaniom nieniszczącym.
Zawiesia wg Dyrektywy Maszynowej 2006/42/WE są zaliczane do osprzętu do podnoszenia i powinny być poddane próbom statycznym. Według Dyrektywy każde zawiesie powinno „być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby mogły wytrzymać przeciążenie podczas prób statycznych, nie wykazując trwałych odkształceń lub innych uszkodzeń.”
Próby statyczne polegają na poddaniu zawiesi działaniom siły odpowiadającej maksymalnemu udźwigowi pomnożonemu przez odpowiedni współczynnik przeciążenia i po takim badaniu skontrolowane pod względem uszkodzeń. Współczynniki przeciążenia powinny być zawsze podane w instrukcjach zawiesi.
Do badań nieniszczących zalicza się również wszelkiego typu badania NDT np. badania magnetyczno-proszkowe. Te badania stosuje się zwykle w przypadku kontroli materiału i spoin spawalnicznych w zawiesiach specjalnych i trawersach.
Bez przeprowadzenia prób statycznych lub badań magnetyczno-proszkowych nie jesteśmy w stanie wykryć żadnych ukrytych uszkodzeń. Podczas pomiarów i kontroli wizualnych osoba kontrolująca nie jest w stanie dostrzec drobnych uszkodzeń, które mogą stać się przyczyną nagłego zerwania zawiesia podczas operacji podnoszenia. Nasze doświadczenie wielokrotnie pokazało nam sens wykonywania obu typów badań nieniszczących, a wiele uszkodzeń pojawiało się dopiero po wykonaniu prób statycznych. Traktujemy te badania jako podstawę każdej kontroli szczegółowej, bo tylko w ten sposób jesteśmy pewni, że nic się przed nami nie ukryło, mówi Krzysztof Patalas z firmy INTER ROPE.
Badania zawiesi łańcuchowych
Wiele firm kontrolujących zawiesia łańcuchowe stosuje badania magnetyczno-proszkowe lub penetracyjne. Jest to dość powszechna praktyka umożliwiająca kontrolę w miejscu użytkowania tego typu zawiesi i wykonanie badanie jest bardzo szybkie. Wielu producentów zawiesi łańcuchowych podaje je w instrukcjach jako jedną z dwóch dostępnych metod badania.
Mamy bardzo duże wątpliwości dotyczące tej metody badawczej, mówi przedstawiciel INTER ROPE i dodaje: Wszystkie elementy łańcuchowe są lakierowane, a badania magnetyczno-proszkowe, przeprowadzane w świetle dziennym przy użyciu podkładów, jak i w świetle UV w zaciemnionym środowisku, wymagają oczyszczonej powierzchni i dotyczy to również lakieru. Punkt 7 normy PN-EN-ISO 9934 dokładnie podaje, iż grubość lakieru nie powinna przekraczać 50 μm (mikrometrów), ale większość europejskich producentów nie przekazuje informacji o technikach lakierowania, rodzajach lakieru i grubości nakładanej powłoki, a w przypadku łańcuchów lakierowanych zanurzeniowo, grubość powłoki lakieru nie tylko nie jest znana, ale może się znacznie różnić na poszczególnych ogniwach łańcucha. Oznacza to, iż każdorazowo lakier powinno się usunąć, a tego nikt z użytkowników sobie nie życzy, ponieważ pozbywa się w ten sposób jedynej ochrony przed korozją. Bez usunięcia lakieru badanie magnetyczno-proszkowe nie wykaże występujących uszkodzeń i w świetle obowiązujących przepisów jest nieważne. Z tego powodu przeprowadzamy zawsze obciążeniowe badania statyczne, a badania magnetyczno-proszkowe stosujemy tylko w szczególnych przypadkach lub dotyczą one jedynie części elementów nośnych zawiesi łańcuchowych.
Badania zawiesi specjalnych
Ze względu na swoją budowę kontrola tego typu zawiesi jest bardzo czasochłonna i wymaga zdecydowanie więcej pracy. Większość takich zawiesi wykonanych jest z wielu zespawanych ze sobą elementów. Jedyną metodą kontroli jest zatem kontrola występujących przetarć oraz kontrola spoin spawalniczych. W wielu instrukcjach producenci dokładnie podają kryteria wycofania i maksymalną wartość wytarcia elementów nośnych oraz zalecają kontrolę wszystkich łączeń spawanych.
Kontrola taka jest możliwa jedynie przy zastosowaniu jednej z metod NDT i najczęściej stosowaną metodą jest metoda magnetyczno-proszkowa. Żadna standardowa kontrola wizualna nie daje gwarancji, że spawane elementy nadal są połączone prawidłowo.
Trafiały do nas zawiesia specjalne wyglądające jak nowe, tylko z lekkimi otarciami i dopiero podczas badań magnetyczno-proszkowych ukazywały się naszym oczom pęknięte spoiny oraz pęknięcia elementów nośnych. Otrzymywaliśmy do badań również elementy, które pękły podczas użytkowania, a badania potwierdzały jedynie większą liczbę uszkodzonych miejsc. Z doświadczenia wiemy, że tylko takie szczegółowe badanie jest wiarygodne i daje podstawę dopuszczenia zawiesi specjalnych do dalszej eksploatacji, potwierdzają zgodnie wszyscy pracownicy Działu Serwisu firmy INTER ROPE.
Koszt rocznych badań zawiesi
Firmy często zwracają się do nas z zapytaniem o koszty przeprowadzania kontroli szczegółowych i na to pytanie możemy jedynie odpowiedzieć, posiadając kompletną wiedzę na temat zawiesi, które podlegają kontroli i znając dokładnie zakres wymaganych przez producentów oraz normy badań. Zwykle naszą pracę zaczynamy od zapoznania się z dokumentacją zawiesi i dopiero po określeniu harmonogramu i częstotliwości kontroli kalkulujemy nasza ofertę. Koszt badania większości zawiesi jest niewielki w porównaniu z ich ceną rynkową, co sprawia, że coraz więcej firm decyduje się na stała współpracę i umowy ramowe. W wielu firmach nasz mobilny serwis wykonuje kontrole miesięczne, kwartalne lub półroczne na terenie zakładów pracy. Stajemy się wtedy długoletnim partnerem, a nie przypadkowym usługodawcą i często nie tylko kontrolujemy zawiesia, ale również znajdujemy lepsze i bezpieczniejsze rozwiązania przy operacjach podnoszenia. Najważniejszy dla nas jest efekt, czyli zagwarantowanie, że skontrolowane zawiesia będą bezpiecznym narzędziem pracy, mówi Krzysztof Patalas z firmy INTER ROPE.
Trzeba pamiętać, iż inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy podczas rutynowych kontroli, coraz częściej sprawdzają dokumentacje związane z osprzętem do podnoszenia i jakim kontrolom podlegają zawiesia oraz czy zostały one wykonane. Kary za brak udokumentowanych kontroli mogą być bardzo dotkliwe.
Zapraszamy wszystkich zainteresowanych zagadnieniem lub usługą kontroli do kontaktu z firmą Inter Rope.
Przeczytaj również:
Liny odporne na rotację (nieodkrętne)
Charakterystyka lin kompaktowanych – problemy z wykryciem uszkodzeń
