Zawiesia linowe są wciąż najpopularniejszym rodzajem narzędzi, służącym do bezpiecznego umocowania podnoszonych ładunków. Ich szeroki wybór i różnorodność konfiguracji daje praktycznie nieograniczone możliwości zastosowań.
Typy zawiesi
Zawiesia linowe można podzielić na kilka typów, zależnych od sposobu ich wykonania. Rozróżniamy zawiesia linowe zaciskane, zawiesia zaplatane, zawiesia zaplatane i zaciskane typu oko flamandzkie oraz zawiesia Grommet.
Zawiesia linowe zaciskane
Produkcja zawiesi zaciskanych polega na uformowaniu odpowiedniego zakończenia (pętli miękkiej, pętli z kauszą oraz z dodatkowymi elementami osprzętu dźwignicowego) i trwałemu zaciśnięciu odpowiedniej rozmiaru tulei. Wszystkie zawiesia linowe zaciskane tulejami powinny być zgodne z normą PN-EN 13414-1: Zawiesia do podnoszenia ogólnego zastosowania. Zacisk tulei, z uwagi na ogromne siły nacisku, przeprowadzany jest za pomocą pras hydraulicznych.
Najpopularniejszym typem tulei są aluminiowe tuleje cylindryczne typu A. Koniec zaciśniętej liny wystaje z tulei i często staje się przyczyną niedogodności dla operatorów. Nieuważnie chwytając, hakowy może przypadkowo dotknąć wystających z tulei drutów. Doskonalszym rozwiązaniem są tuleje stożkowe typu C, w których koniec liny schowany jest we wnętrzu tulei. Tuleje takie posiadają otwór rewizyjny, który umożliwia kontrolę prawidłowej głębokości położenia liny w tulei podczas procesu zaciskania. Użytkownicy zawiesi z tulejami stożkowymi, często reklamowali tak wykonane zawiesia, z powodu braku widocznego otworu, ale takie reklamacje były całkowicie bezpodstawne. Otwór rewizyjny jest pomocny jedynie podczas produkcji i zamyka się podczas procesu zaciskania (zdjęcie nr 1 – Typy tulei). Ważne jest, by w trakcie tego procesu koniec liny znajdował się w odpowiedniej pozycji i by długość zaciśniętego końca liny była odpowiednia i zapewniała bezpieczne połączenie.
Obecnie możliwa jest produkcja zawiesi linowych z tulejami stalowymi, nierdzewnymi oraz miedzianymi. Tuleje nierdzewne mają zastosowane zawsze w zawiesiach wykonanych z lin nierdzewnych, stosowanych w środowiskach pracy, gdzie wymagana jest duża odporność na korozję (przemysł spożywczy, chemiczny, oczyszczalnie ścieków). Tam, gdzie zastosowanie aluminium jest niemożliwe, stosuje się zamiennie tuleje miedziane. Przykładem są kopalnie węgla kamiennego lub miedzi, w których występuje zagrożenie wybuchu metanu. Zastosowanie tulei aluminiowych, które mogą się elektryzować, jest wtedy wykluczone.
Proces zakuwania tulejami narusza w niewielkim stopniu konstrukcję liny, dlatego norma nakazuje obniżenie siły zrywającej zakutej liny o 10%. Dopuszczalne obciążenie robocze zawiesi linowych uwzględniają współczynnik bezpieczeństwa 1:5.
Występują zawiesia zaciskane 1, 2, 3 i 4-cięgnowe oraz zawiesia w obwodzie zamkniętym. W zawiesiach wielocięgnowych DOR-y wyznacza się poprzez przemnożenie DOR-u zawiesia jednocięgnowego przez odpowiednie współczynniki: współczynnik 1,4 dla zawiesi 2-cięgnowych i współczynnik 2,1 dla zawiesi 3 i 4-cięgnowych.
Zawiesia zaciskane oznacza się zwykle symbolami, w których określa się liczbę cięgien (1c, 2c, 3c lub 4c) oraz typ zakończenia (F – pętlowe, Fk – pętlowe z kauszą, Fkh – pętlowe z kauszą i hakiem, Fksh – pętlowe z kauszą, szaklą i hakiem, Fo – w obwodzie zamkniętym). Dopisana do oznaczenia litera V oznacza zastosowanie tulei stożkowych.
Zawiesia są produkowane na podstawie otrzymanych zamówień, więc możemy dostosować każde zawiesie do indywidualnych wymagań, czyli z odpowiedniej wielkości ogniwem, również na duże haki nośne suwnic i żurawi, z powiększoną lub pomniejszoną pętlą, kauszą dopasowaną do określonego mocowania, zakończone osprzętem ułatwiającym podnoszenie określonych ładunków. Zawsze wyprodukujemy to, co w 100% spełni oczekiwania użytkowników – mówią przedstawiciele firmy INTER ROPE.
Zawiesia linowe zaplatane
Produkcja zawiesi zaplatanych polega na uformowaniu odpowiedniego zakończenia (pętli miękkiej lub pętli z kauszą) poprzez wplatanie splotek w konstrukcję liny. Zaplatanie pętli tego typu zawiesi powinno być zgodne z normą PN-EN 13411-2. Zaplatanie to proces ręczny, wykonywany przez przeszkolonych pracowników i z tego względu zawiesia takie produkuje się wolniej, a koszt wytworzenia bywa zwykle znacznie wyższy (Zdjęcie nr 3 – Zaplatanie).
Dopuszczalne obciążenie robocze zawiesi zaplatanych uwzględniają współczynnik bezpieczeństwa 1:5, ale proces zaplatania zgodnie z normą wymaga zmniejszenia siły zrywającej linę o 20%.
Cena i niższa wytrzymałość powodują, że zawiesia zaplatane znajdują na rynku coraz mniej zwolenników, ale nadal realizujemy dość duże zlecenia produkcyjne, ponieważ coraz mniej osób ma wiedzę i doświadczenie, a więc potrafi prawidłowo zaplatać zawiesia. Realizujemy również zlecenia zaplatania lin o bardzo wysokich średnicach, a największym realizowanym zleceniem było wykonanie zawiesi z liny o średnicy 72 mm. Takie zaplatanie wymagało przygotowania specjalnego stołu roboczego, zakotwionego bezpiecznie do podłoża i ciężkiej pracy naszych 5 najlepszych zaplataczy, a i tak bez wózków widłowych przeciąganie splotek byłoby niemożliwe, mówi Krzysztof Patalas z firmy INTER ROPE.
Zawiesia linowe typu Oko flamandzkie
Zawiesia typu Oko flamandzkie (Flemish eye) to zawiesia jednocięgnowe zakończone obustronnie pętlami. Pętle wykonuje się poprzez rozplecenie końca liny i wykorzystanie rozplecionych splotek do uformowania pętli. Końce splotek wsuwane są do tulei stalowej, która następnie zaciskana jest na prasie hydraulicznej.
Zawiesia tego typu znajdują zastosowanie przede wszystkim w przemyśle morskim i zasolonych kopalniach głębinowych, ze względu na braku reakcji chemicznych w środowisku słonej wody pomiędzy tuleją a liną. Ze względu na wyższe zakresy dopuszczalnych temperatur pracy, aż do 400°C (przy odpowiednim zmniejszaniu dopuszczalnych obciążeń roboczych), stosowane są w hutach i odlewniach.
Zawiesia linowe do podnoszenia kontenerów morskich
Osobną kategorią zawiesi linowych są zawiesia linowe przeznaczone do podnoszenia kontenerów morskich. wykonane zgodnie z europejską normą PN-EN 12079-2.
Wszystkie typy zawiesi ujęte są w Tabeli A 1 podanej normy. Najczęściej spotykanym typem tego typu zawiesi jest połączenie zawiesia jednocięgnowego zakończonego ogniwem nośnym z zawiesiem czterocięgnowym zakończonym szaklami (1c+4cFks). Takie zawiesie montowane jest trwale do kontenera, a dodatkowe zawiesie 1-cięgnowe ma zapewnić operatorowi możliwość podłączenia zawiesia do haka urządzenia podnoszącego z poziomu podłoża, bez konieczności wspinania się na kontener. Jest to szczególnie istotne w warunkach morskich. Długość zawiesi dopasowana jest zawsze do wymiarów kontenerów tak, aby zapewnić bezpieczne kąty rozwarcia cięgien, a DOR-y zawiesi dopasowane są do wagi brutto podnoszonych kontenerów. Ze względu na trudne warunki morskie (kołysanie fal i silny wiatr) zawiesia kontenerowe przyjmują zawsze wyższe współczynniki bezpieczeństwa, a elementy, z których są wykonane, muszą spełniać dodatkowe wymagania norm morskich np. DNV 2.7.1.
Wszystkie takie zawiesia badane są wytrzymałościowo, często w obecności przedstawiciela jednego z morskich klasyfikatorów.
Zawiesia linowe typu Grommet
Zawiesia Grommet to najbardziej zaawansowany typ zawiesi. Produkcja zawiesi Grommet polega na wielokrotnym przeplataniu i skręceniu jednego odcinka liny w obwód zamknięty. Proces kończy się ukryciem obu końców liny poprzez ich wplecenie w środek zawiesia. Średnica zawiesia Grommet zawsze jest trzykrotną średnicą liny, z której zawiesie jest wykonane, a Grommet na całej długości nie posiada żadnego widocznego pogrubienia (Zdjęcie nr 2 – Zawiesia Grommet). Ze względów bezpieczeństwa miejsce, w którym wplecione są końce liny, zaznacza się kolorem czerwonym i jest to miejsce, które nigdy nie powinno być umiejscowione w punktach styku haka nośnego urządzenia podnoszącego i mocowania ładunku.
Zawiesia Grommet znajdują zastosowanie wszędzie tam, gdzie podnosi się ładunki o bardzo dużych ciężarach (stalowe elementy konstrukcyjne, moduły okrętów, ciężkie maszyny, gotowe stacje transformatorowe), ponieważ ich dopuszczalne obciążenia robocze przekraczają nawet 1300 ton. Ich produkcja, może być szybka, z uwagi na zastosowanie lin dostępnych z magazynu, o średnicach poniżej 60 mm, ale wymaga bardzo dużego doświadczenia zaplataczy. Przykładowe DOR-y podane są w załączonej tabeli.
Patrząc na gotowe zawiesie trudno sobie wyobrazić, że kilkumetrowe zawiesie zostało wykonane z kilkudziesięciu metrów jednego odcinka liny, mówi Krzysztof Patalas. Zawiesia Grommet wymagają od nas, specjalnej techniki zaplotu, którą doskonaliliśmy kilka lat. Ręczny zaplot umożliwia nam kontrolę naprężeń podczas produkcji, dając przyszłym użytkownikom gwarancję, iż gotowe zawiesie nie skręci się podczas podnoszenia, a operacje podnoszenia będą w pełni bezpieczne.
Zawiesia Grommet wykonuje się według normy PN-EN 13414-3: „Zawiesia splotkowe o obwodzie zamkniętym i zawiesia z lin trójzwitych”. Dopuszczalne obciążenie robocze zawiesi Grommet, do średnicy 60 mm (wykonane z liny o średnicy 20 mm) uwzględniają współczynnik bezpieczeństwa 1:5, a powyżej tej średnicy współczynnik bezpieczeństwa zmniejsza się i jest zawsze podany w normie i zapisany na wystawionej deklaracji zgodności.
Zawiesie Grommet w obwodzie zamkniętym można przygotować w formie zawiesia pętlowego i odbywa się to poprzez dodatkowe przeplecenie linki stalowej. Takie zawiesia są najlepszym zamiennikiem standardowych zawiesi zaciskanych lub zaplatanych, a ich cechą charakterystyczną jest ogromna odporność na trwałą deformację pętli. Zawiesia Grommet charakteryzują się dużą elastycznością, nawet przy wysokich średnicach, co nie jest możliwe w zawiesiach zaciskanych.
O ciekawej historii jednego z wyprodukowanych zawiesi opowiedzieli nam pracownicy INTER ROPE: Ważący 55 ton największy kołysany dzwon na świecie „Vox Patris” (Głos Ojca), mierzący ponad 4 metry wysokości i 4,5 metra średnicy, został odlany w Polsce przez polskich ludwisarzy i odlewników. Problemem stało się jego podniesienie i transport do Sanktuarium Boga Ojca Przedwiecznego w Trindade w Brazylii na zamówienie, którego powstał. Zaproponowaliśmy zastosowanie 60-tonowego, krótkiego zawiesia Grommet, którego elastyczność pozwoliła na wprowadzeniu go w wąski otwór dzwonu i podniesienie go. Jesteśmy dumni, że nasza wiedza i doświadczenie pomogła w bezpiecznym dostarczeniu i zainstalowaniu tak pięknego i ogromnego dzwonu na drugi koniec świata.
Znakowanie zawiesi linowych
Zawiesie linowe powinno posiadać znakowanie obejmujące DOR, oznaczenie producenta, znak CE oraz numer serii. Znakowanie powinno być wybite na tulei zaciskowej (w zawiesiach 1-cięgnowych) lub na zawieszce umocowanej do zawiesia (w zawiesiach 2, 3 i 4-cięgnowych). Warto podkreślić, że każde zawiesie Inter Rope ma przypisany jeden niepowtarzalny numer serii. Nasze zawiesia nie wymagają zatem dodatkowego znakowania przez użytkowników, zamawiających zawiesia partiami i korzystających z wielu zawiesi oraz prowadzących wymagane przepisami rejestry.
Na pierwszym miejscu bezpieczeństwo
Prawidłowa budowa zawiesi oraz ich poprawne oznakowanie zawsze dają gwarancję bezpiecznego użytkowania.
Wszystkie normy dotyczące zawiesi linowych dokładnie określają sposoby doboru konstrukcji i wytrzymałości lin stalowych oraz tulei i wymiary elementów osprzętu, klasy stali i współczynniki bezpieczeństwa. Normy określają również sposoby obliczania dopuszczalnych obciążeń roboczych.
Prawidłowy dobór elementów składowych stanowi podstawę produkcji zawiesi zapewniający bezpieczeństwo użytkownikom. Jako producent, nie tylko dbamy o zapewnienie pełnej identyfikacji elementów, ale przeliczamy współczynniki bezpieczeństwa elementów składowych do współczynników gotowych typów zawiesi. Przeprowadzane kontrole i serwisy, stanowią dla nas doskonałe źródło wiedzy, które elementy wymagają udoskonalenia i jak tworzyć lepsze zawiesia zgodnie z mottem naszej firmy „Doskonalimy sztukę podnoszenia", mówi Krzysztof Patalas .
Zainteresowanych zagadnieniem zapraszamy do kontaktu z firmą Inter Rope.
Przeczytaj również:
Kontrole okresowe zawiesi zwiększające bezpieczeństwo pracy
Rdzenie lin specjalistycznych – problemy i zalety
Charakterystyka lin kompaktowanych – problemy z wykryciem uszkodzeń
