Ile powinna wynosić bezpieczna odległość pomiędzy konstrukcją suwnicy a konstrukcją hali? Czy brak obligatoryjnych regulacji zdejmuje odpowiedzialność z dozoru technicznego? Kto ponosi odpowiedzialność za to, że do eksploatacji została dopuszczona suwnica, której prześwit między czołownicą i konstrukcją hali wynosi 7 mm.
Do kogo należy obowiązek weryfikacji?
Wydawałoby się, że weryfikacja bezpiecznej odległości pomiędzy suwnicą i konstrukcją hali powinna należeć do czynności kontrolnych obejmujących badanie odbiorcze suwnicy wykonywane przez dozór techniczny. Od wielu lat jesteśmy przyzwyczajeni do tego, że badania odbiorcze wykonuje dozór techniczny, a w jego interesie leży bezpieczeństwo eksploatacji UTB. Zatem to inspektor UDT powinien to sprawdzić. Nic bardziej mylnego.
Urząd Dozoru Technicznego wyjaśnia, iż kwestia ta leży w gestii uregulowań umownych pomiędzy producentem suwnicy i kupującym. Normy w tym zakresie nie są obowiązujące, a prawo budowlane w jego obowiązującej wersji nie rozstrzyga tej kwestii. W powyższej sytuacji brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych do ingerencji UDT .
Trochę historii
Jeżeli przeanalizujemy historię odbiorów to stwierdzimy, że tak właśnie było pod działaniem przepisów dozoru technicznego, które obecnie nie obowiązują. Norma PN-89/M-45016, która regulowała tę problematykę, straciła ważność.
Ostatnie prawo budowlane, które regulowało tę kwestię było z 1969 r. Aktualnie obowiązujące prawo budowlane nie reguluje tej kwestii.
Czym kierują się liderzy produkcji suwnic?
Zatem na czym możemy się oprzeć? Postanowiliśmy sprawdzić czym kierują się liderzy w produkcji suwnic. Firmy europejskie oferujące suwnice na polski rynek posługują się normą EN 13586, a konkretnie pkt 5.6.2.1 Guarding and accsess, który reguluje odległości pomiędzy konstrukcją hali, stałą zabudową a konstrukcją suwnicy.
Producenci suwnic zastrzegają, że: minimalne wymiary do stałych elementów zabudowy hali (gabaryt boczny oraz górny) i minimalne odległości do zabudowy na hali poniżej suwnicy winny spełniać wymogi lokalnych przepisów.
Jeśli przepisy w Polsce tego nie regulują, pozostaje uregulowanie umowne pomiędzy kupującym a dostawcą suwnicy. Skoro są to uzgodnienia dwustronne to egzekwowanie spełnienia tych wymagań leży w gestii kupującego. Kupujący powinien określić z wraz z dostawcą jakie odległości pomiędzy konstrukcją hali i konstrukcją suwnicy powinny być zachowane w konkretnym przypadku.
Co wybrać EN czy PN?
Porównując odległości określone w EN 13586 z rozwiązaniami PN-89/M-45016 (nie obowiązującej) należy stwierdzić, że rozwiązania polskiej normy są korzystniejsze co najmniej w 3 aspektach.
- Prześwit 500 mm nad suwnicą do konstrukcji (wg EN), zamiast 100 mm (wg PN) może uniemożliwić zabudowę nowej suwnicy w starej hali, lub zabudowę nowej suwnicy z aparaturą umieszczoną w kontenerze podczas procesu modernizacji.
- Odległość 500 mm pod suwnicą do stałej zabudowy na hali, zamiast 100+fx mm, bardzo często utrudnia zamaszynowienie hali produkcyjnej lub wymusza podniesienie wysokość hali o 400 mm, zwiększając koszt inwestycji.
- Odległość 500 mm nad suwnicą do konstrukcji dachu, zamiast 100 mm, niepotrzebnie podraża inwestycję powiększając wysokość ścian oraz kubaturę 0,4 m x L x B.
UWAGA!
Odległość pomiędzy skrajnym dolnym punktem dźwigara, kabiny lub urządzenia chwytnego w górnym położeniu a górnym punktem zabudowanego na hali wyposażenia technologicznego powinna być powiększona o obliczeniową strzałkę ugięcia fx z obciążeniem znamionowym i wynosić nie mniej niż 100+ fx. Właściwą wielkość odległości może określić jedynie projektant, który zna obliczeniową strzałkę ugięcia dźwigarów suwnicy. Projektant konstrukcji hali może zażądać w zapytaniu ofertowym podania obliczeniowej strzałki ugięcia dźwigarów suwnicy przy obciążeniu znamionowym.
Wnioski i podsumowanie
Należy stwierdzić, że rozwiązania zawarte w PN są znacznie korzystniejsze z punktu widzenia nakładów inwestycyjnych na budowę nowych hal, jak również na modernizację istniejących. Kupujący mogą je przyjąć do stosowania w umowach z dostawcami nie pogarszając bezpieczeństwa eksploatacji i nie powiększając kosztów inwestycji.
Za określenie bezpiecznych odległości pomiędzy suwnicą i konstrukcją hali odpowiada kupujący, który również posiada wszelkie narzędzia do tego, aby wyegzekwować ich spełnienie przez dostawcę.
Przeczytaj również:
Wymagania normy PN-EN 15011+A1:2014, Dźwignice. Suwnice pomostowe i bramowe, pkt 5.6.2.1 są identyczne jak w normie EN13586. Wprawdzie PN-EN15011 jest w wykazie norm zharmonizowanych z dyrektywą maszynową, jednak stosowanie norm zharmonizowanych nie jest obowiązkowe. Jeżeli została ona przywołana w deklaracji producenta to sprawa jest jednoznaczna. W obecnym stanie prawnym (gdy prawo budowlane pominęło aspekt bezpiecznych odległości) to umawiające się strony mogą ustalić czy będą kierować się wymaganiami zawartymi w konkretnej normie czy ustalą w umowie wartości bezpiecznych odległości pomiędzy suwnicami i konstrukcją hali. O ile 50 mm jako minimalna odległość pomiędzy czołownicą i konstrukcja hali jest granicą rozsądku to dyskusyjnym zostaje stosowanie reguły 500 mm odległości dla każdego przypadku, podczas gdy dotychczas w wielu przypadkach stosowaliśmy 100 mm. Obecny stan prawny umożliwia indywidualne podejście do tego problemu. Nie zmienia to jednak faktu, że dozór techniczny jako odpowiedzialny za szeroko pojęte bezpieczeństwo UTB nie czuje się kompetentny do weryfikacji bezpiecznych odległości w czasie wykonywania badania odbiorczego UTB.
Bezpieczne odległości od otoczenia dla suwnic podaje norma PN-EN 15011+A1:2014, pkt. 5.6.2.1 . - jeśli suwnica posiada pomost roboczy to odległość do dachu powinna być większa niż 500 mm; -dla dwóch suwnic montowanych jedna nad drugą od ległość powinna wynosić min. 500 mm; - pomiędzy suwnicą z niżej położonymi urządzeniami odległość powinna wynosić min 500 mm; - pomiędzy czołownicą a konstrukcją budynku , przy maksymalnym dopuszczalnym zużyciu obrzeży kół i maksymalnym zukosowaniu odległość powinna wynosić min 50 mm.