Dźwigi w turbinach wiatrowych

Współcześnie instalowane turbiny wiatrowe są wyposażane w urządzenia podnoszące, które pełnią kilka funkcji. Przemieszczają pracowników do miejsc roboczych, tzn. do gondol, kolejnych poziomów (przystanków) pośrednich wieży turbiny oraz umożliwiają przemieszczanie określonych ładunków. Ich konstrukcja pozwala również na wykonywanie prac związanych z utrzymaniem stanu technicznego samej wieży turbiny. Z uwagi na liczbę realizowanych funkcji nie było łatwo jednoznacznie zakwalifikować je do konkretnego rodzaju urządzeń podnoszących. Ostatecznie, po kilku zmianach w międzyczasie, ustalono, że tego rodzaju urządzenia będą określane jako dźwigi.

Obecnie instalowane turbiny wiatrowe osiągają wysokości blisko 260 m, stąd wyposażanie ich w dźwig jest niezbędne. Dźwigi instalowane wewnątrz wież turbin wiatrowych wykorzystują jako prowadzenie (prowadnice) zainstalowane na stałe drabiny wzdłuż wnętrza konstrukcji wieży. Drabiny te wykorzystywane są jako stały środek dostępu do elementów wieży oraz zejście awaryjne w przypadku ewakuacji z dźwigu. Dodatkowo są wyposażone w urządzenia ułatwiające wchodzenie.

Regulacje, którym podlegają dźwigi instalowane w turbinach wiatrowych

Projektowanie turbin wiatrowych, podporządkowane musi być europejskim normom, jak np.EN 61400 Wind turbines lub EN 50308 Wind turbines, które zawierają wiele wymagań związanych z konstrukcją wież i turbin oraz ich zabezpieczeń. Normy te nie odnoszą się natomiast do szczegółowych wymagań dotyczących konstrukcji i zabezpieczeń dźwigów, jak również wymagań dotyczących samego usytuowania dźwigów w turbinach.

Dźwigi, instalowane w turbinach wiatrowych nie są objęte również dyrektywą dźwigową, gdyż z dyrektywy tej wyłączone są urządzenia podnoszące, z których można prowadzić prace. Dźwigi w turbinach wiatrowych objęte są zakresem dyrektywy maszynowej. Istotną cechą tego rodzaju urządzeń jest to, że są obsługiwane przez kompetentne i upoważnione osoby. Ponadto eksploatuje się je w zamkniętym środowisku, co eliminuje wiele rodzajów ryzyka, dotyczących konwencjonalnych dźwigów (wind) instalowanych w miejscach ogólnodostępnych. Dźwigi w turbinach wiatrowych spełniają zasadnicze wymagania bezpieczeństwa, chociaż specyfika ich użytkowania jest inna.

Wprowadzenie do obrotu i oddanie do użytkowania

Dźwigi instalowane w turbinach wiatrowych obsługują znaczne wysokości podnoszenia, niewątpliwie przekraczające 3 metry. W związku z tym należy pamiętać, że urządzenia do podnoszenia osób lub osób i towarów, stwarzające ryzyko upadku z wysokości większej niż 3 metry, zostały wymienione w pkt 17 załącznika IV dyrektywy maszynowej 2006/42/WE. Taki przypadek oraz mające do niego zastosowanie odpowiednie procedury oceny zgodności zostały opisane w art. 12 ust. 4 dyrektywy maszynowej 2006/42/WE. W przypadku, gdy dany dźwig nie jest produkowany zgodnie z normami zharmonizowanymi lub produkowany jest jedynie częściowo zgodnie z takimi normami, lub jeżeli takie normy nie obejmują wszystkich istotnych zasadniczych wymagań dyrektywy maszynowej, lub jeżeli normy zharmonizowane nie istnieją, wówczas na etapie produkcji wymagane jest zaangażowanie do procesu oceny zgodności przez producenta strony trzeciej, tzw. jednostki notyfikowanej. Konieczne jest w takim przypadku, przy udziale Jednostki Notyfikowanej, przeprowadzenie wybranej przez producenta: procedury badania typu WE lub procedury pełnego zapewnienia jakości.

Taką jednostką notyfikowaną jest np. UDT-CERT.

Projekt normy prEN 81-44 Safety rules for the construction and installation of lifts – Special lifts for the transport of persons and goods – Part 44: Lifting appliances in wind turbines 

Jak wspomniano wcześniej, nie istnieje jeszcze norma zharmonizowana dla dźwigów instalowanych w turbinach wiatrowych. Prace nad jej opracowaniem trwają, a zaczęły się w 2016 r. Projekt normy był współtworzony przez producentów dźwigów budowlanych i podestów ruchomych, producentów siłowni wiatrowych oraz czołowych Europejskich Jednostek Inspekcyjnych oraz Notyfikowanych do dyrektywy maszynowej 2006/42/WE. Przewiduje się, że norma zostanie zharmonizowana z dyrektywą maszynową 2006/42/WE.

W projekcie normy określono wymagania bezpieczeństwa dotyczące konstrukcji i instalacji urządzeń do podnoszenia z napędem mechanicznym (zwanych dźwigami), instalowanych na stałe wewnątrz lub na zewnątrz turbin wiatrowych i przeznaczonych do dostępu do miejsc pracy na turbinach wiatrowych dla kompetentnych osób.

Pełna treść publikacji dostępna jest w biuletynie UDT INSPEKTOR, nr. 3/2020 (str. 16 ).